ماساژ نوزاد تازه متولد شده فواید مختلفی دارد. نوزاد شما با هر ضربه‌ی ملایمی احساس محبت و توجه خواهد کرد و همین پیوند بین شما را تقویت می‌کند. ماساژ همچنین به کودک شما اجازه می‌دهد تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد و حتی ممکن است به بهبود خواب او کمک نماید. برخی از تحقیقات نیز نشان می‌دهند که ماساژ حتی باعث رشد سالم کودک می‌شود، هر چند که تحقیقات بیشتری نیاز است. ما در ادامه مطلب به طور مفصل در مورد فواید ماساژ نوزاد صحبت کرده‌ایم و هر آنچه که باید در مورد نحوه ماساژ کودک بدانید را به شما آموزش دیده‌ایم. همچنین بهترین روغن برای ماساژ نوزاد را معرفی نموده‌ایم.
فواید ماساژ نوزاد تازه متولد شده چیست؟
ماساژ نوزاد چیز جدیدی نیست و شواهد نشان می‌دهد که اولین ماساژ نوزاد به هند باستان برمیگردد. البته حتی در آن زمان نیز ماساژ چیزی بیش از آرامش‌بخشی بوده و به عنوان راهی برای افزایش گردش خون، خلاص شدن از شر سموم و بهبود عملکرد گوارشی شناخته می‌شد.
امروزه نیز ماساژ نوزاد تازه متولد شده بسیار مهم تلقی می‌شود و نوزادان، به ویژه نوزادان کم وزن، زمانی که در معرض تماس انسان قرار می‌گیرند، رشد سالم‌تری دارند. جالب است بدانید که بیش از 100 مطالعه طیف وسیعی از فواید ماساژ برای بسیاری از بیماری‌ها را تأیید کرده است. ما در زیر به صورت جزئی‌تر فواید ماساژ نوزاد را توضیح داده‌ایم.
1) وزن نوزاد را تسهیل می‌کند.
بسیاری از مطالعات ثابت کرده‌اند نوزادانی که از ماساژ بهره‌‌مند می‌برند، رشد بهتر و سلامتی بیشتری را بدست می‌آورند. برخی از مطالعات نیز ماساژ را با افزایش وزن نوزاد مرتبط می‌دانند و نوزادانی که ماساژ دریافت می‌کنند، وزن بیشتری در روز اضافه می‌کنند، هوشیارتر بنظر می‌رسند و مهارت‌های حرکتی بیشتری دارند. همینطور یافته‌ها نشان داده است که ماساژ نوزاد تازه متولد شده تراکم استخوان را نیز افزایش می‌دهد.
2) احتمال زردی را کاهش می‌دهد.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ماساژ نوزاد میتواند سطح بیلی روبین را کاهش دهد. بیلی روبین ترکیبی در خون است که باعث زردی کودک می‌شود.
3) استرس را کاهش می‌دهد.
مطالعات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد لمس انسان باعث کاهش استرس و کاهش فشار خون در بزرگسالان می‌شود. برای نوزادان نیز این موضوع صدق می‌کند. به یاد داشته باشید که لمس باعث آزاد شدن اندورفین و کاهش کورتیزول می‌شود.
در مطالعه‌ای که بر روی نوزادان انجام شد، نشان داد که نوزادانی که ماساژ دریافت کرده‌اند، تغییرات ضربان قلب (HRV) که معیاری برای عملکرد سیستم عصبی است به شدت بهبود یافت. محققان به این نتیجه رسیدند که ماساژ نوزاد تازه متولد شده به طور قابل توجهی استرس را کاهش می‌دهد. به این ترتیب احساس ایمنی و امنیت در نوزادان افزایش می یابد و همه اینها نوزاد را به حالت متعادل‌تری می‌رساند.
4) کولیک یا قولنج را کاهش می‌دهد.
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا بسیاری از صندلی‌ها، راکرها و تاب‌های نوزادان دارای ویژگی ارتعاشی هستند؟ به این دلیل که ارتعاش میتواند به تسکین قولنج نوزادی کمک کند. اما خوب از طرف دیگر تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن طولانی مدت در صندلی یا سایر وسایل کودک برای رشد او خوب نیست. خوشبختانه ماساژ نوزاد از نظر رفع قولنج موفقیت‌آمیزتر از صندلی‌های لرزان کودکان عمل می‌کند.
5) خواب را بهبود می‌بخشد.
تحقیقات دانشگاه وارویک نشان می‌دهد که ماساژ نوزاد تازه متولد شده سطوح کورتیزول یا همان هورمون استرس را کاهش می‌دهد و تولید ملاتونین را تحریک می‌نماید. از آنجایی که وظیفه اصلی ملاتونین تنظیم چرخه خواب است، در نتیجه ماساژ به نوزاد کمک می‌کند سریعتر به خواب برود و مدت طولانی‌تری بخوابد.
6) پیوند بین والدین و نوزاد را ناگسستنی‌تر می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که پیوند بین نوزاد و والدین از طریق تماس چشمی و همچنین تماس پوست به پوست تقویت می‌شود. علاوه بر این تحقیقات بیشتر نشان داد که ماساژ نوزاد تازه متولد شده به ویژه برای مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان که در برقراری ارتباط با نوزادشان مشکل دارند، مفید است. زمانی که والدین نوزاد خود را ماساژ می‌دهند، هورمون‌هایی ترشح می‌شود که به آرامش والدین کمک می‌کند. از طریق ماساژ، والدین یاد می‌گیرند که کودک خود را درک کنند و بهتر با آن‌ها ارتباط برقرار نمایند.
7) گاز معده و یبوست را برطرف می‌کند.
از آنجایی که در نوزادان اسفنکتر تکامل نیافته است، در نتیجه به تنهایی قادر به آروغ زدن نیستند. این موضوع باعث می‌شود که گاز در بدن آن‌ها جمع شود و باعث ناراحتی شکم‌شان گردد. خوشبختانه ماساژ نوزاد تازه متولد شده به کاهش این فشار کمک می‌کند. برای اینکار کافیست که انگشتان خود را به آرامی زیر دنده کودک در جهت عقربه‌های ساعت (مسیری که سیستم گوارش کودک حرکت می‌کند) ورز دهید تا هضم و سیستم گوارش نوزاد را بهبود بخشد.
8) به یادگیری نوزاد کمک می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که ماساژ میتواند هوشیاری را در نوزادان افزایش دهد. وقتی نوزاد هوشیارتر باشد، بهتر یاد می‌گیرد. در مطالعه‌ای که بر روی کودکان 4 ماهه انجام شد نشان داد که نوزادانی که ماساژ 8 دقیقه‌ای دریافت کرده بودند، نسبت به نوزادانی که ماساژ دریافت نکرده بودند، به پیام‌های صوتی و تصویری پاسخ مثبت‌تری می‌دهند.
متخصصان معتقدند که رابطه‌ای بین لمس پوست به پوست و هوش وجود دارد. لمسی که نوزادان در ماه‌های اول زندگی تا سال اول دریافت می‌کنند، میتواند رشد مغز آن‌ها را برای همیشه تحت تاثیر بگذارد. مطالعه دیگری این مزیت ماساژ را برای کودکان پیش دبستانی نیز تایید کرده است. وقتی کودکان پیش دبستانی بعد از ماساژ مورد آزمایش قرار گرفتند، عملکرد بهتری داشتند.
9) به بهبود شرایط خاص نوزاد کمک می‌کند.
درست مانند ماساژ درمانی که در درمان بسیاری از بیماری‌های بزرگسالان بکار برده می‌شود، ماساژ برای درمان شرایط خاص نوزادان و کودکان نیز توصیه می‌شود. به عنوان مثال ماساژ باعث عملکرد بهتر کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می‌شود. همچنین این موضوع برای کودکان با اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی، بولیمیا یا پرخوری عصبی و افسردگی و اضطراب نیز صدق می‌کند. علاوه بر این ماساژ میتواند به کاهش تنش عضلانی، درد و ناراحتی ناشی از دندان درآوردن در نوزاد کمک کند.
در مجله روتای بخوانید:
چگونه نوزاد را ماساژ دهیم؟
ما در بالا در مورد فواید ماساژ نوزاد تازه متولد شده صحبت کردیم. در ادامه به نحوه ماساژ نوزاد پرداخته‌ایم:
1) شرایط محیطی را آماده کنید.
ماساژ برای نوزادان میتواند باعث آرامش شود، به شرطی که شرایط محیطی مناسبی را فراهم کنید. نور چراغ‌ها را کم و تلفن‌تان را خاموش کنید. در صورت تمایل می‌توانید یک موسیقی ملایم را پلی کرده و مطمئن شوید که اتاق گرم است. همینطور باید زمانی ماساژ را انجام دهید که کودک شما ساکت، آرام و هوشیار باشد. مثلا می‌توانید بعد از چرت زدن نوزاد یا زمانی که در حال تعویض پوشک او هستید، یا بعد از حمام نوزاد را ماساژ دهید. ماساژ باید 10 الی 30 دقیقه طول بکشد.
2) کودک را روی یک سطح امن قرار دهید.
یک سطح راحت، اما صاف انتخاب کنید و سپس لباس نوزاد را در بیاورید. در صورت تمایل حتی می‌توانید پوشک نوزاد را کنار بگذارید. فقط مطمئن شوید که یک یا دو حوله زیر کودک قرار داده‌اید. همیشه سعی کنید که در طول ماساژ با کودک خود ارتباط کلامی برقرار کنید. مثلا می‌توانید در طول ماساژ با لحن آهسته نام او را صدا بزنید یا کلمات آرامش‌بخش بکار ببرید. همینطور می‌توانید لالایی، آواز یا شعر موردعلاقه نوزادتان را در حین ماساژ بدن او بخوانید. در مرحله بعد به نحوه ماساژ نوزاد تازه متولد شده پرداخته‌ایم.
3) با ماساژ کف پا شروع کنید.
چند قطره روغن مناسب ماساژ نوزاد را روی دستان گرم خود بریزید و ماساز کف پای نوزاد را شروع کنید. با اینکه چرب كردن بدن نوزاد اختیاری است، اما باید بدانید که روغن برای از بین بردن اصطکاک پوست با دست عالی است. از پاشنه تا نوک پای نوزاد را با حرکاتی محکم، ملایم و آهسته ماساژ دهید. توجه کنید که ماساژ وقت قلقلک دادن نیست. کودک شما باید آرام باشد تا به راحتی بتوانید او را ماساژ دهید. برای نوزادان تازه متولد شده از ضربات نرم و ملایم استفاده کنید اما برای کودکان نوپا می‌توانید از ضربات ماساژ سفت‌تری نیز کمک بگیرید.
نکته‌ی بعدی که باید به آن توجه کنید این است که به هنگام ماساژ نوزاد تازه متولد شده همیشه دست دیگرتان را روی نوزاد نگه دارید تا از هر گونه خطر احتمالی جلوگیری نمایید. اگر علائم واکنشی آلرژیک به روغن ماساژ را در نوزادتان مشاهده کردید، فورا آن را پاک کنید و به پزشک نوزاد مراجعه نمایید.
4) روی پاهای کودک تمرکز کنید.
در این مرحله از ماساژ نوزاد شما باید با حرکاتی صاف و طولانی روی پاهای کودک تمرکز کنید. از مچ پا تا ران و روی باسن را ماساژ دهید. شما می‌توانید هر دو پا را همزمان یا یکی یکی ماساژ دهید. پس از آن پای نوزاد را به آرامی به سمت شکم او فشار دهید. توجه کنید که در ابتدای ماساژ، باید لمس ملایمی با نوزاد داشته باشید. مدتی را صرف مالش هر یکی از بخش‌های بدن او کنید تا نوزاد به حرکات شما عادت کنید.
5) ماساژ بالاتنه را شروع کنید.
ماساژ بالاتنه را با قرار دادن دستان خود روی شانه‌های کودک شروع کنید. شانه‌های نوزاد را به آرامی از بالا به سمت شکم ماساژ دهید و پس از آن ضربه‌های ملایمی به سمت قفسه سینه نوزاد بزنید. توجه کنید که ماساژ نوزاد باید ملایم باشد و از هر گونه فشاری خودداری کنید.
6) بازوهای نوزاد را ماساژ دهید.
ماساژ بازوهای کودک را با نوازش از شانه‌ها به سمت پایین و مچ دست او شروع کنید. سعی کنید به هنگام چرب كردن بدن نوزاد، روغن ماساژ به دست او برخورد نکند. اگر دستان نوزاد به روغن آغشته شد، قبل از مکیدن انگشتانش، دستان کودک را پاک کنید.
7) شکم نوزاد را ماساژ دهید.
اگر احساس کردید که شکم کودک نرم است، آن را با حرکات دایره‌ای و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید. اگر کودک ناآرام شد، به مرحله‌ی بعدی بروید. اگر بند ناف نوزاد خوب نشده است، از ماساژ نوزاد مخصوصا ناحیه ناف خودداری کنید. همینطور به ناحیه بین نوک سینه و شکم کودک فشار وارد نکنید.
8) ماساژ صورت را شروع کنید.
از بند انگشتان خود برای ماساژ صورت کودک استفاده کنید. از وسط پیشانی نوزاد شروع کنید و به سمت بیرونی صورت و سپس به سمت گونه‌های اون ماساژ دهید. شما باید پوست سر نوزاد را به صورت دایره‌های کوچک ماساژ دهید.
9) ماساژ پشت نوزاد را انجام دهید.
اگر پس پایانی ماساژ نوزاد او را آرام دیدید، می‌توانید کودک را روی شکم بچرخانید و از پشت بدن ماساژ نرم و طولانی را انجام دهید. توجه کنید که ماساژ باید باعث آرامش‌بخشی نوزاد شود.
10) در صورت ناراحتی نوزاد ماساژ را متوقف کنید.
اگر کودک شما در هر مرحله‌ای شروع به سروصدا کرد، بهتر است ماساژ را متوقف کنید تا بعدا آن را از سر بگیرید. دلایل رایجی که باعث می‌شود تا نوزاد در حین ماساژ شروع به بی‌قرار نماید، گرسنگی، سرد بودن محیط یا بی‌حوصلگی او است. همینطور اگر خودتان با تنش زیادی مواجه هستید یا کودکتان ناراحت است، بهتر است از ماساژ در آن موقع خودداری کنید. علاوه بر این مطمئن شوید که ناختنهایتان کوتاه است.
ما در بالا در مورد نحوه ماساژ نوازد تازه متولد شده به طور مفصل صحبت کردیم. در ادامه به برخی از سوالاتی که ممکن است برای شما نیز ایجاد شده باشد، پاسخ داده‌ایم.
ماساژ نوزاد از چه زمانی توصیه می‌شود؟
با اینکه هیچ محدودیت سنی برای شروع ماساژ نوزاد وجود ندارد و حتی شما می‌توانید ماساژ را درست بعد از تولد نوزاد انجام دهید اما بیشتر متخصصان پیشنهاد می‌کنند که ماساژ را حداقل بعد از چند هفته اول تولد انجام دهید. با این حال باید در مورد چرب كردن بدن نوزاد مواظب باشید چرا که پوست حساسی دارند.
چه تایمی از روز باید نوزاد را ماساژ دهیم؟
شاید بهترین زمان از شبانه‌روز برای ماساز نوزاد تازه متولد شده را بتوان 45 دقیقه بعد از غذا خوردن، موقع هوشیاری و بیداری کامل کودک، قبل از خواب و بعد از تعویض پوشک دانست. اکثر والدین 5 دقیقه پس از تعویض پوشک را زمان مناسبی برای ماساژ نوزاد می‌دانند. توجه کنید که از ماساژ دادن نوزاد درست پس از شیر خوردن خودداری کنید چرا که ممکن است باعث استفراغ نوزاد شود.
به هنگام شروع ماساژ مطمئن شوید که نوزاد نیز مایل به انجام آن است. مثلا زمانی که در طول ماساژ، کودک سر خود را از شما برمی‌گرداند یا دست‌های خود را سفت می‌کند، یعنی تمایلی به ماساژ ندارد. معمولا زمانی که نوزاد آرام، هوشیار و راضی بنظر می‌رسد، می‌توانید ماساژ را شروع کنید. با این حال هرگز تکنیکی که نوزاد شما را ناراحت کند انجام ندهید.
هر چند وقت یکبار باید نوزاد را ماساژ داد؟
اینکه چند وقت یکبار نوزادتان را ماساژ دهید، به شما و کودکتان بستگی دارد. برخی از والدین هر روز و برخی یک روز درمیان نوزاد خود را ماساژ می‌دهند. بهتر است در مورد بهترین زمان برای ماساژ و اینکه چند وقت یکبار او را ماساژ دهید، به علائم کودک موقع ماساژ توجه کنید.
آیا به روغن برای ماساژ نوزاد نیاز دارم؟
شاید بنظرتان برای ماساژ نوزاد تازه متولد شده به روغن نیاز نداشته باشید یا آن را کثیف‌کاری بدانید اما توجه کنید که که چرب كردن بدن نوزاد میتواند تجربه ماساژ را لذت‌بخش‌تر نماید. چرا که اصطکاک بین پوست را کاهش می‌دهد. اگر با چرب كردن بدن نوزاد قصد ماساژ او را دارید، روغنی بخرید که بی‌بو و خوراکی باشد، زیرا ممکن است کودکتان آن را در دهانش وارد کند.
ابتدا روغن را روی قسمتی از پوست کودک خود آزمایش کنید و واکنش کودک به روغن را بررسی کنید. این امر به ویژه برای نوزادان مبتلا به آلرژی یا پوست حساس بسیار مهم است.
بهترین روغن برای ماساژ نوزاد چیست؟
بر اساس مطالعه‌ای که توسط مجله Indian Pediatrics منتشر شده است، نوع روغن ماساژ نیز بر سلامت و رشد کودک تاثیرگار است. بر اساس نتایج تحقیقات می‌توان بهترین روغن برای ماساژ نوزاد را روغن نارگیل دانست. محققان معتقدند که روغن نارگیل میتواند باعث افزایش وزن نوزاد شود و با خاصیت ضد میکروبی، ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس بودن خود به سلامت نوزاد کمک نماید. حتی برخی از افراد از روغن نارگیل را به عنوان کرم پوشک نیز استفاده می‌کنند.
هرگز از روغن‌های غلیظ مثل روغن زیتون و آفتابگردن روی پوست نوزاد استفاده نکنید. تحقیقات اخیر در دانشگاه منچستر نشان می‌دهد که روغن زیتون و روغن آفتابگردان عملکرد سد پوستی کودک را از بین می‌برند و می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک و تحریکات پوستی شوند. نوزادانی که با این روغن‌ها ماساژ داده می‌شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند اگزمای نوزاد هستند.
سخن پایانی
ماساژ نوزاد تازه متولد شده درمانی شگفت انگیز و تسکین‌دهنده است که میتواند کودک شما را آرام می‌کند. اگر ماساژ دادن کودکتان آنچنان مؤثر نبود، ناامید نشوید. شما و کودکتان ممکن است مجبور شوید چند بار قبل از اینکه ماساژ را درست انجام دهید، تمرین کنید. با هر تمرین، یک پیوند عمیق‌تر و محبت آمیز با کودک خود ایجاد خواهید کرد. پس حتما به ماساژ دادن نوزادتان ادامه دهید، حتی اگر در ابتدا نیازی به ماساژ نوزاد ندارید. اگر این مطلب برای شما مفید بود، خوشحال می‌شویم که آن را با دوستان‌تان به اشتراک بگذارید.
