آروماتراپی یا همان رایحه درمانی به طیفی از درمانهای سنتی، جایگزین یا مکمل اشاره دارد که از اسانس و دیگر ترکیبات معطر گیاهان استفاده میکند. روغنهای اسانسی نزدیک به 6 هزار سال است که به منظور بهبود سلامت عمومی و روانی فرد مورد استفاده قرار میگیرد. انجمن ملی و جامع آروماتراپی (NAHA) ماساژ آروماتراپی را به عنوان یک برنامه درمانی و استفاده از مواد معطر برای شفای کامل تعریف میکند. در این مقاله پس از معرفی رایحه درمانی به بررسی کاربردها و فواید ماساژ آروماتراپی خواهیم پرداخت.
فواید ماساژ آروماتراپی
آروماتراپی و تاریخچهی آن
آروماتراپی یک درمان شفابخش با استفاده از عصارههای گیاهی طبیعی برای ترویج سلامت و رفاه است. گاهی اوقات با نام اسانس درمانی نیز از آن یاد میشود. در آروماتراپی از اسانسهای معطر پزشکی استفاده میشود تا سلامت بدن، ذهن و روان را بهبود بخشد که باعث افزایش سلامت جسمی و روانی میشود. آروماتراپی به عنوان یک هنر و یک علم در نظر گرفته شده و به اخیرا در زمینههای علمی و پزشکی به رسمیت شناخته شده است.
اولین بار مصریان باستان از عطردرمانی استفاده کردند و به صورت سنتی در مراسم مذهبی خود از روغن سدر برای مومیایی کردن اجساد استفاده مینمودند. بهطور سنتی مصریان از روغنهای خوشبو برای ماساژ و درمان بیماریهای گوناگون نیز استفاده میکردند. در دوران شیوع طاعون بسیاری از افراد جهت جلوگیری از انتشار این بیماری روغنهای معطر را میسوزاندند زیرا اعتقاد داشتند که بوی خوش طاعون را ریشه کن میکند.
تا این که در سال ۱۹۲۰ مطالعاتی درباره آروماتراپی یا عطر درمانی انجام شد. دو سال بعد مشخص شد که مواد معطر نوعی فرکانس تولید میکنند که با معیار هرتز قابل اندازهگیری است و تا به امروز انرژی امواج 7 هزار نوع روغن معطر توسط پژوهشگران مورد شناسایی قرار گرفتهاست! از سوی دیگر تحقیقات نشان داد افرادی که حس بویایی خود را از دست دادهاند دچار بیماریهای روانی میشوند که از این میان میتوان اضطراب و افسردگی را نام برد.
در قرن 19 میلادی شیمیدان فرانسوی به نام رنه گاتفوس3 از آروماتراپی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کرد. او زمانی که دستش به شدت سوخته بود، آن را در کوزه ی حاوی اسانس اسطوخودوس فرو برد و شاهد بهبود سریع زخم های خود بود. به دنبال این یافته او وقت خود را صرف آنالیز خواص شیمیایی اسانس های فَرار کرد و ارزش درمانی آن ها را در سوختگی های پوستی و عفونی ثابت کرد و در نهایت با درمان سربازان بسیاری در جنگ جهانی اول، وی در سال ۱۹۳۶ اصطلاح آروماتراپی را ابداع کرد.
درمان آروماتراپی چگونه کار میکند؟
رایحه درمانی از طریق حس بویایی (استنشاق) و جذب پوستی (ماساژ یا کاربرد موضعی) با استفاده از روشها و ابزارهایی نظیرِ پخشکنندهها، سرنگهای معطر، اسپری، نمک حمام، روغنهای بدن(کرم ها یا لوسیونها برای ماساژ)، بخور، کمپرس سرد و گرم و ماسک خاک رس به صورت تکی یا ترکیب چند روش انجام میشود.
تقریبا صد نوع اسانس در دسترس است کخ عموما مردم از مشهورترین روغنها استفاده میکنند. روغنهای اسانسی بصورت آنلاین در فروشگاههای مواد غذایی و بعضی از سوپرمارکتها در دسترس هستند.
براساس تعریف سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) در سال ۱۹۹۷ روغن اسانسی محصول بهدستآمده از مواد خام گیاهی با استفاده از تقطیر با آب یا بخار یا محصول حاصل از پوست مرکبات ازطریق فرایندهای مکانیکی یا تقطیر خشک (فرایندی که در آن با حرارت دادن به مادهای جامد، محصولی گازیشکل استخراج میشود) است. روغنهای اسانسی گوناگونی شناسایی شدهاند که دارای درجات گوناگونی از فعالیتهای ضدمیکروبی هستند و گفته میشود از خواص ضدویروسی، ضد کرمهای لولهای، ضدقارچی، حشرهکشی و آنتی اکسیدانی برخوردارند. در آروماتراپی از این روغنهای اسانسی در ماساژ و بهصورت موضعی و ازطریق استنشاق استفاده میشود.
البته باید توجه داشته باشید که محصولات طبیعی هم دارای ترکیبات شیمیایی هستند و استفادهی نادرست از آنها میتواند خطرناک باشند. بنابراین در زمان استفاده از روغنهای اسانسی حتما باید به توصیههای متخصصی که در این زمینه آموزش دیده است عمل کنید.
فواید ماساژ آروماتراپی
رایحه درمانی فواید متعددی دارد. ماساژ های آروماتراپی برای افرادی که میخواهند بهبود احساسات خود را با ماساژ داشته باشند خوب است. آروماتراپی درمانی مکمل است و نمیتوان از آن بهتنهایی برای درمان و بهبود بیماریها و مشکلات سلامتی استفاده کرد. آروماتراپی تنها میتواند به درمانهای معمول مشکلات مختلف سلامتی کمک کند. فواید ماساژ آروماتراپی را میتوانید در لیست زیر مشاهده کنید.
- مدیریت درد
- بهبود کیفیت خواب
- کاهش استرس، آشفتگی و اضطراب
- نرم کردن مفاصل
- درمان سردرد و میگرن
- کاهش عوارض شیمیدرمانی
- مبارزه با باکتری، ویروس یا قارچ
- بهبود هضم
- مراقبت تسکینی
- افزایش ایمنی
- مشکلات گردش خون
- مشکلات قاعدگی
- مشکلات یائسگی
- آلوپسی یا ریزش مو
- سهولت زایمان و درد آن
شواهد علمی برای رایحه درمانی در برخی زمینهها محدود است. تحقیقات برای حمایت از آروماتراپی در درمان بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون و بیماریهای قلبی دچار فقدان و نواقص علمی است.
میتوان بعضی از انواع پسوریازیس (psoriasis، بیماری ها و مشکل پوستی مزمن خودایمنی) را با آروماتراپی درمان کرد، ولی درمورد نحوهی استفاده از آن باید با فردی متخصص مشورت کنیم. برای مشکلات و بیماری های گوارشی میتوان از روغن نعناع استفاده کرد، ولی هرگز نباید این روغن را بهصورت خوراکی مصرف کنیم.
برای درد دندان و زخمهای دهانی میتوانیم از روغن گل میخک استفاده کنیم، ولی استفاده از این روغن باید صرفا بهصورت موضعی باشد و از بلعیدن آن اجتناب کنیم. طرفداران آروماتراپی ادعا میکنند که این مشکلات سلامتی و طیف وسیعی از مشکلات سلامتی دیگر با آروماتراپی بهبود مییابند، ولی برای تمامِ مواردِ استفاده از آروماتراپی شواهد علمی وجود ندارد.
مشهورترین روغنهای اسانسی آروماتراپی
با توجه به انجمن ملی درمانهای جامع، مشهورترین روغنهای اسانسی آروماتراپی عبارتند از:
- مریم گلی
- سایپرس
- اکالیپتوس
- رازیانه
- گل شمعدانی
- زنجبیل
- اسطوخدوس
- لیمو
- علف لیمو
- پرتقال ماندارین
- نرولی
- نعناع هندی
- نعناع تند
- بابونه رومی
- رز
- رزماری
- درخت چای
- علف وتیور
- یلانگ یلانگ
شما میتوانید از روغنهای اسانسی در هر تعداد استفاده کنید.
کاربردهای روغنهای اسانسی
روغنهای مختلف مصارف و اثرات متفاوتی دارند.
- اسانس ریحان برای تیز کردن غلظت و کاهش بعضی از علائم افسردگی استفاده می شود. همچنین ممکن است سردرد و میگرن را از بین ببرد. باید از مصرف این رایحه در دوران بارداری اجتناب شود.
- گفته میشود که روغن ترنج برای مجاری ادراری و دستگاه گوارشی مفید است. استفاده از این روغن در ترکیب با روغن اکالیپتوس به کاهش مشکلات پوستی مانند مشکلات ناشی از استرس و آبله مرغان کمک میکند.
- اسانس فلفل سیاه معمولا برای تحریک گردش خون، درد عضلانی و درد و کبودی استفاده میشود. از ترکیب این روغن با روغن اسانسی زنجبیل برای کاهش درد مفاصل و بهبود انعطافپذیری استفاده میشود.
- اسانس بابونه میتواند اگزما را درمان کند.
- روغن اسانسی سیترونلا از خانوادهی علف لیمو است و برای دفع حشرات مفید است.
- اسانس گل میخک یکی از داروهای موضعی است که برای دندان درد استفاده میشود. همچنین از این روغن برای جلوگیری از تهوع و استفراع و بهعنوان داروی ضد نفخ (برای جلوگیری از تشکیل گاز در روده) استفاده میشود. این روغن دارای خواص ضدمیکروبی، آنتی اکسیدانی و ضدقارچی است.
- روغن اسانسی اکالیپتوس به تسکین و آرام کردن مجاری تنفسی درطول سرماخوردگی یا آنفولانزا کمک میکند. معمولا از این روغن در ترکیب با نعناع استفاده میشود. بسیاری به اکالیپتوس حساسیت دارند، بنابراین در زمان استفاده از این روغن باید مراقب باشید.
- روغن اسانسی شمعدانی (ژرانیوم) برای درمان مشکلات پوستی، کاهش استرس و دفع پشه استفاده میشود.
- اسانس یاسمن به عنوان تحریککننده قوای جنسی توصیف شدهاست.
- روغن اسانسی اسطوخدوس بهعنوان ضدعفونیکننده برای بریدگیها و سوختگیهای جزئی و همچنین بهمنظور افزایش آرامش و بهبود خواب استفاده میشود. گفته میشود که این روغن موجب تسکین علائم سردرد و میگرن میشود.
- روغن اسانسی لیمو موجب بهبود روحیه میشود و در تسکین علائم استرس و افسردگی مفید است.
- روغن اسانسی رزماری در افزایش رشد مو، تقویت حافظه، جلوگیری از اسپاسم عضلات و حمایت از سیستم گردش خون و عصبی مفید است.
روغنهای اسانسی مورد استفاده برای ماساژ با «روغن حامل» ترکیب میشوند تا رقیق و روان شوند.
خطرات آروماتراپی
هر روغن اسانسی، ترکیب شیمیایی خاص خود را دارد و برای دلیل خاصی استفاده میشود. بنابراین حتما باید قبل از استفاده از هر روغن برای مقاصد درمانی با آروماتراپیست، پرستار، پزشک، فیزیوتراپیست، ماساژ درمانگر یا داروسازی که در این زمینه آموزش دیده است، صحبت کنید.
متخصصی که در زمینهی آروماتراپی آموزش دیده میتواند به شما توضیح بدهد که هر محصول را چطور استفاده کنید. او میتواند دستورات لازم درمورد استفاده یا رقیقسازی روغن اسانسی را به شما بدهد. سازمان غذا و دارو نظارتی بر محصولات آروماتراپی ندارد، بنابراین بهراحتی نمیتوان فهمید محصولی که خریدهایم، خالص است یا غیرطبیعی و مصنوعی.
در بعضی از محصولات زیبایی و خانگی مانند لوسیونها، محصولات آرایشی و شمعها موادی وجود دارد که درظاهر روغن اسانسی بهنظر میرسند، ولی درواقع عطرهای مصنوعی هستند. روغنهای اسانسی نیز مانند داروها باید با دقت مصرف شوند. همچنین باید هنگام مصرف آنها به توصیههای متخصصان عمل و دستورات آنها را با دقت اجرا کنید.
برگرفته شده از منابع زیر healthline.com ، medicalnewstoday.com